**LỜI NÓI ĐẦU**
Môn học Hành vi tổ chức (Organizational Behaviours) nghiên cứu thái độ và hành vi của người lao động trong tổ chức, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất trong việc phát huy nguồn lực con người. Môn học Hành vi tổ chức được đưa vào giảng dạy đại học và sau đại học về quản trị kinh doanh ở nhiều trường đại học nước ngoài từ thập niên 90 của thế kỷ 20. Ở Việt Nam, Hành vi tổ chức là môn học mới được đưa vào giảng dạy đầu tiên trong các chương trình đào tạo hợp tác quốc tế với sự tham gia giảng dạy của các chuyên gia nước ngoài. Nhằm đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, giảng dạy và học tập môn Hành vi tổ chức, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức biên soạn cuốn “Giáo trình Hành vi tổ chức” lần đầu tiên năm 2004.
Cuốn sách được biên soạn cho các chương trình đào tạo đại học thuộc ngành Quản trị kinh doanh nói chung và Quản trị nguồn nhân lực nói riêng. Để biên soạn cuốn sách này, chúng tôi đã tham khảo và lựa chọn những nội dung phù hợp, thiết thực từ tài liệu giảng dạy môn học này của nhiều trường đại học nước ngoài, đồng thời chú trọng đến những điều kiện, đặc điểm, trình độ phát triển của các tổ chức ở Việt Nam. Sau một thời gian giảng dạy, đến nay, bằng những kinh nghiệm tích luỹ được trong quá trình đào tạo, cộng với những ý kiến đóng góp quý báu từ phía người học, chúng tôi đã tiến hành sửa chữa và bổ sung để có được cuốn giáo trình hoàn thiện hơn. Tham gia biên soạn giáo trình này gồm: PGS.TS. Bùi Anh Tuấn, đồng chủ biên và biên soạn các chương 1, 2, 3, 4. TS. Phạm Thúy Hương, đồng chủ biên và biên soạn các chương 5, 6, 7. T.S. Phạm Thị Bích Ngọc, biên soạn các chương 8, 9, 10. Tập thể tác giả chân thành cám ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã cho phép và tạo điều kiện cho việc xuất bản cuốn sách này; cám ơn Ban điều hành dự án Hợp tác đào tạo cao học Việt – Mỹ, chương trình hợp tác đào tạo Đại học Kinh tế Quốc dân và Đại học Tổng hợp Washington (WSU-NEU) đã hỗ trợ tài liệu và có những góp ý về biên soạn cuốn sách.
Cám ơn các thầy cô giáo thuộc Bộ môn Quản trị nguồn nhân lực (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) đã tạo điều kiện và có nhiều ý kiến đóng góp quý báu cho tập thể tác giả. Lãnh đạo khoa Kinh tế và Quản lý nguồn nhân lực, Trường Bộ môn Quản trị nguồn nhân lực, các giảng viên ThS. Nguyễn Văn Thuỷ Anh, ThS. Đỗ Xuân Trường, ThS. Nguyễn Đức Kiên đã đóng góp những ý kiến quí báu cho việc tái bản lần này và mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để tiếp tục hoàn thiện. Hà Nội, ngày 20 tháng 6 năm 2009 NHÓM TÁC GIẢ
**Chương 1** **TỔNG QUAN VỀ HÀNH VI TỔ CHỨC**
Con người làm việc trong tổ chức (tổ chức được hiểu theo nghĩa rộng), là nguồn lực quan trọng nhất của tổ chức. Họ làm việc cho tổ chức, vì mục tiêu của tổ chức. Tổ chức tuyển dụng, đào tạo và sử dụng họ; chi phối hành vi của họ. Ngược lại, chính họ là lực lượng quyết định sự tồn tại và phát triển của tổ chức. Khai thác tiềm năng của con người là khả năng lớn nhất để nâng cao năng suất lao động và hiệu quả thực hiện công việc. Tuy vậy, vấn đề con người, quan hệ giữa con người với con người, quan hệ giữa con người với tổ chức là những vấn đề cốt các nhà quản lý hay gặp nhất và cũng phức tạp nhất. Con người trong tổ chức trước hết là cá nhân, sau đó họ được tập hợp trong tập thể và cao nhất là trong tổ chức. Quan hệ giữa cá nhân, tập thể và tổ chức là những quan hệ phức tạp và quan trọng nhất.
Nghiên cứu cá nhân, thái độ, hành vi của con người trong tổ chức và mối quan hệ cá nhân với tập thể và với tổ chức là nội dung chính của hành vi tổ chức. Hành vi vi tổ chức (HVTC) là hành vi của con người và thái độ của cá nhân, tương tác giữa hành vi và thái độ cá nhân với tổ chức. mặc dù chúng ta có thể tập trung vào bất kỳ khía cạnh nào trong ba khía cạnh nêu trên nhưng dễ hiểu đây là HVTC chúng ta không thể bỏ qua khía cạnh nào. Cần lưu ý là HVTC liên quan tới công việc và do đó nó phải được diễn ra trong tổ chức. Tổ chức được hiểu là cơ cấu chính thức của sự phối hợp có kế hoạch, đòi hỏi sự tham gia của từ hai người trở lên và nhằm đạt mục tiêu chung của tổ chức đó. Do vậy, tổ chức có đặc trưng là sự phối hợp, tính kế hoạch mục tiêu chung, có sự tham gia của nhiều người. Chẳng hạn, chúng ta có thể xem xét hành vi và thái độ của các cá nhân liên quan đến công ty Điện toán và Truyền số liệu (VDC). Những hành vi và thái độ của cá nhân chịu ảnh hưởng và tác động bởi cơ cấu tổ chức, lãnh đạo, chính sách quản lý, văn hoá… của Công ty VDC. Cho nên, khi nghiên cứu hành vi và thái độ của các cá nhân, chúng ta không thể không nghiên cứu cả hành vi và thái độ của cá nhân với Công ty VDC. Trong nhiều trường hợp, người ta chỉ cần nghiên cứu cư xử VDC.
Nhưng nếu chỉ nghiên cứu cư xử VDC mà không đề cập đến các thành viên của công ty thì thi chúng ta lại chỉ dừng lại ở bước tranh tổng quát về Công ty mà thôi và không thấy hết được cụ thể thế nào VDC bởi Công ty được cấu thành bởi các thành viên, tức là những người lao động. Trên thực tế, khi chúng ta nghe thấy tên Công ty VDC thì ý nghĩ đầu tiên của chúng ta thường là về toà nhà – trụ sở của Công ty, sản phẩm dịch vụ trên mạng Internet hay biểu tượng của Công ty. Nhưng chính con người mới thực sự là đại diện cho cốt cách của Công ty.