LỜI MỞ ĐẦU
Chuyển đổi chương trình đào tạo từ niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ đòi hỏi mỗi học phần, môn học phải có đầy đủ giáo trình để sinh viên dùng làm tài liệu học tập và tham khảo. Để đáp ứng nhu cầu đó, nhóm tác giả đã tiến hành biên soạn cuốn Giáo trình “Phân tích hoạt động kinh doanh”. Cuốn giáo trình này được nhóm tác giả biên soạn dựa trên kinh nghiệm của nhiều năm tham gia giảng dạy, cùng với đó là việc tham khảo một số cuốn giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh của nhiều tác giả, trên cơ sở đó kế thừa và bổ sung, cập nhật những nội dung kiến thức mới. Cuốn sách là tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý và các đối tượng quan tâm và đặc biệt là được dùng làm giáo trình chính thức phục vụ việc giảng dạy và học tập cho giảng viên và sinh viên hệ Cao đẳng, Đại học tại trường Cao đẳng Kinh tế – Kỹ thuật với thời lượng kiến thức tương đương với 3 tín chỉ.
1.1.1. Khái niệm phân tích Phân tích là phần giải, phân chia một sự vật, hiện tượng, một vấn đề thành nhiều bộ phận cấu thành nên sự vật, hiện tượng mà chúng ta cần xem xét. Thông qua việc phân tích, chúng ta thấy được sự tác động qua lại giữa các bộ phận đó. Phân tích hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là phân chia các hoạt động, các quá trình, các kết quả kinh doanh thành các bộ phận trong sự tác động của các nhân tố và sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác nhau như so sánh, liên hệ, đối chiếu và tổng hợp nhằm rút ra tính quy luật, xu hướng vận động và phát triển của kết quả quá trình kinh doanh, những nhân tố ảnh hưởng tới quá trình hoạt động kinh doanh của các đơn vị kinh tế, tìm ra các biện pháp kinh doanh có hiệu quả hơn.
Ví dụ: Kết quả hoạt động kinh doanh được phản ánh thông qua chỉ tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp, chúng ta muốn biết lợi nhuận của doanh nghiệp năm nay tăng hay giảm so với năm trước do nguyên nhân nào, chúng ta cần biết chỉ tiêu này được cấu thành bởi những bộ phận nào? Về tổng quát, lợi nhuận của doanh nghiệp từ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh được tính bằng chênh lệch giữa doanh thu và tổng chi phí. Do vậy, sự biến động của chỉ tiêu này giữa các năm phụ thuộc vào hai nhân tố là Doanh thu và Chi phí. Chúng ta có thể đi sâu tìm hiểu xem Doanh thu lại phụ thuộc vào nhân tố nào? Rõ ràng yếu tố sản lượng và giá cả lại là hai nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu.
Phân tích kinh doanh là môn khoa học độc lập, có đối tượng nghiên cứu riêng. Đối tượng nghiên cứu của phân tích kinh doanh là các kết quả kinh doanh của các đơn vị kinh tế, được biểu hiện thông qua các chỉ tiêu kinh tế cùng với sự tác động của các nhân tố kinh tế. Kết quả kinh doanh có thể là kết quả từng khâu sản xuất riêng biệt, từng giai đoạn kinh doanh: Ví dụ, chuẩn bị các yếu tố đầu vào như lao động, đất đai, nhà xưởng, vốn,… những yếu tố này có đảm bảo về số lượng, chất lượng; giữa chúng có đảm bảo một tỷ lệ kết hợp hay không?
Kết quả kinh doanh có thể là quá trình mua hàng hoá, nguyên vật liệu đầu vào hoặc là quá trình mua, bán hàng hoá trong hoạt động tiêu thụ sản phẩm,… Kết quả kinh doanh có thể là kết quả tổng hợp của cả một quá trình kinh doanh trong doanh nghiệp, đó là kết quả tài chính, kết quả này có liên quan đến khâu đánh giá điều kiện kinh doanh, chuẩn bị sản xuất, sản xuất, tiêu thụ, phân phối.
* Phân tích hoạt động kinh doanh là công cụ quan trọng để đánh giá, kiểm tra tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh ở doanh nghiệp, chỉ ra nguồn gốc của vấn đề phát sinh. Để từ đó giúp các doanh nghiệp tìm ra các biện pháp sát thực để tăng cường các hoạt động kinh tế, quản lý doanh nghiệp, nhằm huy động mọi khả năng tiềm tàng vào quá trình sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
* Phân tích hoạt động kinh doanh giúp cho các nhà quản lý nhìn nhận đúng đắn hơn về năng lực cũng như hạn chế của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó xác định đúng đắn hơn mục tiêu và chiến lược kinh doanh có hiệu quả.
* Phân tích hoạt động kinh doanh là cơ sở quan trọng để đề ra quyết định kinh doanh quản trị ngắn hạn và dài hạn. Bởi vì để có một quyết định đúng đắn, nhà quản lý doanh nghiệp cần có thông tin về quá trình sản xuất đã và đang diễn ra như tình hình hoàn thành kế hoạch, tiến độ sản xuất, việc sử dụng nguyên vật liệu (NVL),… Những quyết định được đưa ra trên cơ sở của phân tích hoạt động kinh doanh.