Đây là báo cáo nghiên cứu và thảo luận chính sách do VESS, CDiSE và UNDP phối hợp thực hiện, nằm trong chuỗi hoạt động Quản trị và Tham gia. Báo cáo tập trung vào hai nội dung chính: rà soát việc thực hiện công khai ngân sách cấp huyện năm 2023 và nghiên cứu trường hợp minh bạch ngân sách tại các cơ sở giáo dục công lập ở hai địa phương Lạng Sơn và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Tài liệu phân tích thực trạng công khai tài chính, đánh giá mức độ minh bạch, khả năng tiếp cận thông tin của người dân, đồng thời chỉ ra những khoảng trống và thách thức trong việc thực thi. Dựa trên đó, nhóm nghiên cứu đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao quản trị tài chính công, trách nhiệm giải trình và sự tham gia của cộng đồng.
Đây là nguồn tham khảo quan trọng cho nhà quản lý, chuyên gia nghiên cứu chính sách, tổ chức xã hội dân sự và sinh viên ngành quản trị công, kinh tế, luật quan tâm đến minh bạch ngân sách và phát triển bền vững.
👉 Báo cáo góp phần thúc đẩy công khai – minh bạch – trách nhiệm trong quản trị tài chính địa phương.
TÓM TẮT BÁO CÁO
Báo cáo “Rà soát việc Thực hiện Công khai Ngân sách huyện năm 2023 và Nghiên cứu Trường hợp Công khai Ngân sách tại các Cơ sở Giáo dục Công lập trên địa bàn hai tỉnh Lạng Sơn và Bà Rịa – Vũng Tàu” thuộc loạt nghiên cứu chuyên đề “Tăng cường sự tham gia của người dân và tính minh bạch trong quản lý ngân sách nhà nước” do Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) phối hợp với Doanh nghiệp Xã hội Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDISE) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc triển khai thực hiện từ năm 2022.
Báo cáo gồm bốn chương, tập trung trình bày kết quả nghiên cứu với hai nội dung chính: (i) rà soát việc công khai ngân sách quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách huyện) trên các cổng/trang thông tin điện tử (TTĐT) của UBND 705 quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cổng/trang TTĐT UBND cấp huyện); và (ii) nghiên cứu trường hợp công khai ngân sách trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo (GD&ĐT). Báo cáo cũng đưa ra một số đề xuất mang hàm ý chính sách và thực tiễn để các cấp, các ngành có liên quan xem xét nhằm tăng cường tính công khai trong quản lý ngân sách nhà nước, đảm bảo tuân thủ các yêu cầu về minh bạch ngân sách và thực hiện tốt quyền giám sát ngân sách của công dân.
Sau đây là một số phát hiện và hàm ý chính sách và thực tiễn chính từ nghiên cứu.
Phát hiện chính
Thực hiện công khai ngân sách huyện chưa tốt
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành rà soát việc thực hiện công khai ngân sách huyện trên các cổng/trang TTĐT UBND cấp huyện trên cả nước theo quy định tại Điều 13 của Thông tư số 343/2016/TT-BTC về việc bắt buộc phải công khai các tài liệu ngân sách trên các cổng/trang TTĐT của đơn vị. Kết quả rà soát cho thấy, điểm số công khai ngân sách huyện bình quân năm 2023 của cả nước là 21,93 điểm trên thang điểm từ 0 đến 100 điểm, tương ứng với mức độ công khai “Thấp”. Trong số 705 huyện trên cả nước, chỉ có 12 đơn vị (tương ứng với 1,7%) được đánh giá công khai “Tốt” các tài liệu ngân sách (trong khoảng điểm từ 75 đến 100 điểm). Trong khi đó, có tới 272 đơn vị (38,6%) có mức độ công khai thấp (dưới 25 điểm), và đặc biệt có 168 đơn vị (23,8%) không công khai bất kỳ một tài liệu ngân sách nào.
Kết quả cũng cho thấy có 52 trong số 63 tỉnh, thành phố có điểm Chỉ số công khai ngân sách tỉnh (POBI) ở mức trên trung bình (trên 50 điểm) nhưng điểm bình quân công khai ngân sách huyện lại ở mức thấp.
1 Chuỗi nghiên cứu này được tài trợ bởi Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc, Đại sứ quán Ireland tại Việt Nam thông qua Chương trình Nghiên cứu Chỉ số Quản trị và Hành chính công cấp tỉnh (PAPI) của UNDP tại Việt Nam.
2 Ngân sách huyện (quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách huyện), bao gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách của các xã, phường, thị trấn (Khoản 2, Điều 6, Nghị định số 163/2016/NĐ-CP hướng dẫn Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015).
3 Khoản 2, Điều 2, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Khoản 1, Điều 2, Thông tư số 22/2023/TT-BTTTT quy định cấu trúc, bố cục, yêu cầu kỹ thuật cho cổng thông tin điện tử và trang thông tin điện tử của cơ quan nhà nước.
vii
