Nằm ở giao lộ của nhiều bộ môn khoa học, trong đó có sinh học, triết học, xã hội học, y học, nhân chủng học, và trí tuệ nhân tạo; từ xưa đến nay tâm lý học vẫn là một bộ môn đầy lôi cuốn. Làm cách nào các nhà tâm lý học giải mã được hành vi con người, để hiểu được chúng ta làm? Tại sao lại có nhiều phản ánh và cách tiếp cận đến thế, và thực tế chúng hoạt động trong đời sống hàng ngày của chúng ta ra sao? Tâm lý học là một môn nghệ thuật hay một môn khoa học, hay là một sự hòa trộn của cả hai? Dẫu các lý thuyết thịnh hành rồi lại lỗi thời, và các tìm tòi, thử nghiệm và nghiên cứu liên tục được triển khai, bản chất cốt lõi của tâm lý học vẫn là để giải giải hành vi của cá nhân dựa trên cơ sở cơ chế vận hành của tâm trí.
Trong những giai đoạn hỗn loạn và bất định, con người càng muốn tìm về tâm lý và các nhà tâm lý để giúp họ hiểu được tại sao những người có quyền uy hành động, và các hệ quả tác động khả dị của những hành động đó. Những tâm lý học cũng có mối tương quan vô cùng lớn đến những khía cạnh gần gũi, những ngôi sao, những ông trùm kinh doanh – nó nói cho chúng ta biết rất nhiều điều về chính gia đình, bạn bè, vợ chồng và đồng nghiệp của chúng ta nữa. Nó cũng có mối liên hệ chặt chẽ với chính bản thân, dẫn dắt chúng ta đến với chính những suy tư và hành vi của mình.
Bên cạnh việc mang đến cho chúng ta một sự hiểu biết nền tảng về tất cả các lý thuyết, các chứng rối loạn, và phương pháp trị liệu khác nhau vốn cấu thành nên lĩnh vực nghiên cứu không ngừng biến đổi này, tâm lý học còn đóng một vai trò hết sức to lớn trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Dẫu là trong giáo dục, tại công sở, trong thể thao, hay trong các mối quan hệ cá nhân và mật thiết của chúng ta, đến cả trong cách chúng ta tiêu tiến hay bấu víu, vẫn luôn có một nhánh tâm lý học tác động đến mỗi người trong chúng ta trong đời sống hàng ngày, một cách lâu dài và liên tục. Hiểu hết về tâm lý học sẽ bàn về mọi khía cạnh của tâm lý – từ các học thuyết đến các phương pháp trị liệu, từ các vấn đề cá nhân đến những ứng dụng thực tế, tất cả đều được trình bày trong một cuốn sách dễ tiếp cận, thiết kế đẹp, có lối trình bày đơn giản mà tuyệt vời. Ước gì tôi có được cuốn sách này hỏi còn là sinh viên tâm lý học!
Tâm lý học hành vi (behavioural psychology) phân tích và điều trị dựa trên nền tảng cho rằng hành vi của con người có được là do học hỏi qua tương tác với thế giới, và rằng ánh hưởng của tiềm thức là không quan trọng.
**Nó là gì?**
Điểm khởi đầu cho ngành tâm lý học hành vi là sự chú trọng duy nhất vào các hành vi có thể quan sát được của con người, không kể tới suy nghĩ và cảm xúc. Cách tiếp cận này dựa trên ba giả định chủ đạo. Trước nhất, con người học được hành vi của họ từ thế giới xung quanh, không phải từ các nhân tố bẩm sinh hay kế thừa. Thứ hai, bởi tâm lý học là một môn khoa học, các dữ liệu có thể đo đếm được thu thập từ các thử nghiệm và quan sát có đối chứng sẽ củng cố cho các lý thuyết của nó. Thứ ba, tất cả mọi hành vi đều là kết quả của một quá trình kích thích kích hoạt một phản ứng cụ thể. Một khi nhà tâm lý học hành vi đã xác định được mối liên hệ giữa kích thích và phản ứng của một người, họ có thể tiên đoán được nó – một phương pháp được biết đến với tên gọi điều kiện hóa cổ điển (classical conditioning) (xem bên dưới). Trong trị liệu (trang 122-129), các nhà trị liệu sử dụng sự tiên đoán này để giúp người bệnh thay đổi hành vi của họ.
**Đánh giá**
Ưu điểm của tiếp cận hành vi học – là có thể chúng mình một cách khoa học, không giống với tiếp cận tâm lý học của Freud (trang 14-15) – cũng đồng thời được xem như nhược điểm của nó. Nhiều cuộc thử nghiệm hành vi được tiến hành trên chuột và chó, và những người theo thuyết nhân bản (trang 18-19) đã bác bỏ giả định cho rằng con người trong thế giới thực cũng hành động như các con vật trong điều kiện phòng thí nghiệm. Tâm lý học hành vi cũng ít xem xét đến ý chí tự do hay các nhân tố sinh học như nội tiết tố sinh dục nam (testosterone) và các loại nội tiết tố (hoóc-môn) khác, quy giản trải nghiệm của con người xuống thành một bộ các hành vi có điều kiện.