**Lời nói đầu**
Kinh tế lao động (laboreconomics) hay tên thường gọi là Kinh tế học nhàn lực, đã được giảng dạy ở khoa Kinh tế, trường Đại học Quốc gia Hà Nội, nay là Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội từ năm 2001. Môn học đã được giảng dạy liên tục và trở thành một phần quan trọng trong kiến thức kinh tế cơ bản của nhiều ngành đào tạo trong và ngoài Trường Đại học Kinh tế. Từ sau khi Việt Nam gia nhập WTO, với sự phát triển ngày một hoàn chỉnh của hệ thống thị trường lao động ở Việt Nam, nhiều nội dung mới dẫn đến bổ sung những cố gắng và hoàn thiện việc giảng dạy, nghiên cứu về môn học này. Hiện nay, theo hướng nhanh chóng tiếp cận với khối kiến thức chuẩn về môn học và phù hợp với lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam, giáo trình Kinh tế lao động được biên soạn lần này đã bổ sung thêm các chương về năng suất lao động, thất nghiệp. Bên cạnh đó, các hộp về tình huống thực tế cũng những câu hỏi ôn tập và bài tập sẽ giúp các bạn sinh viên năm vững và hiểu sâu hơn những nội dung của mỗi chương và bước đầu tham gia vào việc phân tích các chính sách và quan hệ kinh tế lao động ở Việt Nam hiện nay. Tuy tác giả đã có nhiều cố gắng khim bien soan nhung Giao trinh khong tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để lần tái bản sau cuốn sách được hoàn thiện hơn. Thư góp ý xin gửi về Công ty Cổ phần Sách Đại học – Dạy nghề, 25 Hàn Thuyên, Hà Nội. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả —
**I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI NGHIÊN CỨU KINH TẾ LAO ĐỘNG**
Lý thuyết kinh tế thường cung cấp cho chúng ta cơ sở nền tảng của những hành vi và kinh tế của cá nhân, tổ chức và xã hội. Những lý thuyết nền tảng này là cơ sở để phân tích những vấn đề kinh tế mang tính phổ biến. Tuy nhiên, ngày nay các Chính phủ, tổ chức xã hội, nhóm dân cư, và những người lao động ngay càng quan tâm hơn đến việc hiểu và vận dụng những lý thuyết này để tạo lập những chính sách xã hội. Nghiên cứu kinh tế học lao động (kinh tế lao động) sẽ cung cấp một cách tiếp cận toàn diện để phân tích các hành vi, quan hệ giữa các cá nhân, tổ chức, cơ quan Chính phủ tham gia vào hoạt động mướn dịch vụ lao động – gọi là hành vi và quan hệ giữa chủ và lao động. Một thuật ngữ thị trường đang cải là thuật ngữ “thị trường lao động”. Trong thời kỳ tập trung trao cấp thị trường có sự phân biệt lao động là hàng hóa, dịch vụ hay sức lao động là hàng hóa, dịch vụ; hoặc một thị trường dịch vụ lao động mà không phải là thị trường mua bán lao động. Ngày nay, người chủ và người lao động tham gia vào việc thuê muôn dịch vụ lao động đang tạo nên một thị trường lao động vì một số lý do sau: Nhiều định chế đã được xây dựng và phát triển tạo thuận lợi cho thấy đầy hình thành các hợp đồng giữa bên bán và bên mua dịch vụ lao động. Các hợp đồng lao động sẽ xác nhận giá cả, chất lượng và được trao đổi thành các văn bản trên thị trường lao động, nội dung chủ yếu trong các hợp đồng còn liên quan đến môi trường làm việc, an toàn lao động, tính ổn định của công việc,…. nhưng những quan hệ thuê mướn có tính pháp quy và được quản lý thông qua hợp đồng. Thuật ngữ “thị trường lao động” ngày càng được sử dụng phổ biến thay cho thuật ngữ “thị trường dịch vụ lao động”.
Phân lớn tổng sản phẩm quốc dân của các nước tình thu nhập không phải là sự phản ánh thực sự của kinh tế. Vì vậy, có nhiều câu hỏi hối đột ra liên quan đến việc thị trường lao động đóng vai trò như thế nào trên cơ sở tác động qua lại giữa hành động của các lực lượng trên. Các câu hỏi hối đột đưa ra tại: tại sao một số người lựa chọn việc làm trong khi những người khác lại rút khỏi thị trường lao động? Tại sao một số công ty mở rộng thuê thuê lao động tại sản lao động? Thị trường lao động tạo nên như thế nào các mục tiêu tiền lương ảnh hưởng đến cơ mục tiêu tiền lương và những điều kiện riêng tiền tệ? Trong điều kiện hiểu hết các nước đều xác lập kiến thức về kinh tế, thị trường kinh tế thì thị trường của nhà nước thì thị trường có sự quản lý của nhà nước thì những chính sách lao động học chính sách lao động có vai trò quan trọng trong đời sống. Vì thế, việc nghiên cứu kinh tế lao động còn giúp cho cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế xã hội khác hiệu được phạm vi và ảnh hưởng của những chính sách lao động – xã hội, các Chính phủ qua đó lựa chọn và ra quyết định một cách hợp lý. Hiện nay, trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới đòi hỏi các bên tham gia giải hiểu biết về quan hệ lao động giữa các quốc gia, lưu chuyển lao động và di dân giữa các nước, hệ thống luật pháp điều chỉnh chính hành vi của cá nhân, tổ chức hoạt động trên thị trường lao động. Những kiến thức kinh tế lao động cũng cung cấp những định về xu hướng nhận và hiểu về sự những vấn đề về chính sách kinh tế khoa học cho những vấn đề này.
**II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KINH TẾ LAO ĐỘNG**
**1. Đối tượng của môn học**
Kinh tế lao động là sự vận dụng lý thuyết kinh tế vào nghiên cứu thị trường lao động. Cụ thể hơn là việc sử dụng lý thuyết về sự lựa chọn để phân tích và dự báo về hành vi, ứng xử của các bên tham gia thị trường lao động, đồng thời phân tích và dự báo về kết quả của những hoạt động trên thị trường lao động. Giáo trình này chủ yếu tập trung vào những nội dung sau: Quan hệ giữa tiền lương và cơ hội làm việc; Mối quan hệ qua lại giữa tiền lương, thu nhập và quyết định làm việc; Những khía cạnh phí lao động của quan hệ hệ nguồn lực, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, phúc lợi lao động, an sinh xã hội, và tác động qua lại của chúng với tiền lương; Những khuyến khích và tác động của đầu tư cho giáo dục, đào tạo; Tác động của công đoàn tới tiền lương, năng suất và doanh lợi. Trong đó sẽ tập trung phân tích vào các nội dung như: tiền lương tối thiểu, tiêu chuẩn sức khỏe và an toàn lao động, cải cách chế độ hưu trí, thuế đánh vào quỹ lương, bảo hiểm thất nghiệp, chính sách sách di dân…
**2. Phương pháp nghiên cứu môn học**
Nghiên cứu kinh tế lao động dựa trên hai cấp độ: Thứ nhất, là sử dụng lý thuyết kinh tế để phân tích “cái gì sẽ xảy ra nếu…”, nghĩa là chúng ta sẽ giải thích kinh tế về các bên tham gia thị trường lao động bằng việc sử dụng phương pháp phân tích thích thực. Thứ hai, ngoài ra, chúng ta còn sử dụng phương pháp phân tích chuẩn tắc để xét về “những gì phải được làm”. Phân tích hoạt động trên thị trường lao động theo phương pháp thực chứng được dựa trên hai trên tiên đề: tính kinh tế và tính hợp lý. Gia đình và cả nhân hiếm khi là các cá nhân và xã hội không có đủ nguồn lực để đáp ứng tất cả các nhu cầu của họ, bất kỳ nguồn lực nào cũng dùng để thỏa mãn một trong các mục muốn và, luốn có chi phí mà phí một quyết định hoặc hành động được đưa ra. Vì vậy, chúng ta chi phí lựa chọn. Giá đình về tình hợp lý là con người muốn theo đuổi hợp lý và không ngừng. Khi xem xét về con người, kinh tế học giả định rằng mục tiêu được theo đuổi của họ là tối đa hóa độ thỏa mãn. Độ thỏa mãn bao gồm cả khía cạnh tài chính và phi tài chính. Giá đình về tính hợp lý còn kẻ thích kinh tế đó thời luôn tồn tại sự thích nghi, điều chỉnh về hành vi khi những kinh tế thích đấy thay đổi. Phân tích hoạt động trên thị trường lao động theo phương pháp chuẩn tắc phải dựa trên những giá trị mà các bên tham gia thị trường lao động trên cơ sở phối rằng mà không đưa ra những giá trị.