Phần I. Lời mở đầu.
Có người Tây đã nói rằng: Người Việt nói như hát. Còn mình- một người Việt
Nam học tiếng Nhật, lại thấy rằng người Nhật nói còn hay hơn cả hát. Có khi nào
các bạn nghe băng thấy người Nhật nói rất hay, nhưng khi mình bắt chước lại thì
nghe sao vụng về thô kệch, cố gắng mấy cũng không giống. Nguyên nhân thì có
nhiều, nhưng một phần rất lớn là do: Ngữ điệu từ.( Tiếng Nhật: アクセント, Tiếng
Anh: accent).
Ngữ điệu từ là gì?
Nói một cách nôm na, nó gần giống như là 6 thanh điệu trong tiếng Việt: huyền sắc
hỏi ngã nặng ngang. Tuy nhiên ngữ điệu tiếng Nhật thì chỉ có hai thôi: cao và thấp.
Lấy ví dụ:
漢字(kanji, tiếng Hán) ひらがな(hiragana) Ý nghĩa cách phát âm
今 bây giờ i-mà
居間 phòng khách ì-ma
Bạn nào có điều kiện có thể nhờ người Nhật phát âm 2 từ trên để thấy rõ sự khác
biệt.
Trong từ 今, chữ い cao, ま thấp. Trong từ 居間, chữ い thấp, ま cao.
Hai từ trên do cách phát âm khác nhau mà có ý nghĩa khác nhau. Như vậy ngữ điệu
là một phần trong ý nghĩa của từ.
Tại sao bạn phải phí thời gian quan tâm đến cái ngữ điệu này trong khi bạn cần
phải học bao nhiêu kanji và mẫu câu để chuẩn bị cho kì thi tiếng Nhật?
Có những cái lợi sau:
1/ Nếu bạn nói đúng ngữ điệu, thì khi giao tiếp bạn sẽ không gây hiểu nhầm. Đây là
mục tiêu tối thiểu của giao tiếp. Chẳng có gì đáng ghét hơn là cứ nói chuyện một
lúc thì người kia lại “Ế?” vì không hiểu mình nói gì.
2/ Nói đúng ngữ điệu thì tự nhiên câu nói sẽ “lên bổng xuống trầm”, như hát vậy.
Bạn sẽ thấy mình nói “rất hay”, tự nhiên có hứng để nói.
3/ Nói đúng ngữ điệu sẽ giúp bạn đạt đến level cao nhất: Nói giống hệt như người
Nhật. Để đạt đến trình độ này đỏi hỏi rất nhiều thứ: Vốn từ, ngữ pháp, kiến thức về
văn hóa… và kiến thức về ngữ điệu cũng là một trong số đó. Giả sử có một ông Tây
nói tiếng Việt rất giỏi, ngữ pháp cực chuẩn, nói gì cũng biết nhưng phát âm các dấu
không sõi thì mình cũng không phục hoàn toàn phải không?
4/ Nếu không sửa ngữ điệu từ sớm thì về sau sẽ thành thói quen rất khó sửa.
Dưới đây mình sẽ viết tất cả hiểu biết của mình về ngữ điệu. Một số lượm lặt trong
sách, một số tự mình ngộ ra, nên độ chính xác không dám đảm bảo 100%. Tuy
nhiên những nội dung này đã được kiểm chứng bởi ít nhất 2 cô giáo người Nhật,
nên cũng có độ tin tưởng trong một chừng mực nào đó.
Tất cả ngữ điệu mình dùng ở đây là ngữ điệu vùng Kanto, chính xác hơn là ngữ
điệu khu vực Tokyo. Lý do là nó là tiếng phổ thông, được dùng trên TV, phim
ảnh…
Phần II. Cách kí hiệu ngữ điệu.
Có 2 cách.
1/ Cách 1: Kí hiệu bằng hình vẽ.
今
居間
冬
Kí
hiệu Ý nghĩa Cách phát âm
Thấp Gần giống dấu huyền của Tiếng Việt( fù)
Cao Gần giống thanh ngang( không dấu) của Tiếng Việt
( yu)
Vị trí thay đổi giữa cao và
thấp
Ưu điểm của cách kí hiệu này: Dễ hiểu, dễ nhìn. Khi nhìn vào cách kí hiệu này có
thể đoán ra lên xuống thế nào một cách tự nhiên. Vì thế những người mới học nên
viết kí hiệu kiểu này ra cho dễ nhìn.
Nhược điểm: Dài dòng, không tiện để ghi vào từ điển.
