LỜI NÓI ĐẦU
Kinh tế thế giới tăng trưởng nhanh chóng trong những thập kỷ gần đây, trong đó sự đóng góp của thương mại quốc tế và đầu tư quốc tế vào GDP, của từng quốc gia nói riêng và của cả thế giới nói chung, ngày càng tăng nhanh. Trong xu hướng toàn cầu hóa, kinh tế một quốc gia có tác động qua lại với kinh tế của nhiều quốc gia khác, hoạt động kinh doanh của các công ty cũng chịu tác động tương tự của xu hướng toàn cầu hóa này. Do vậy, việc nghiên cứu các hoạt động kinh doanh quốc tế trở nên cần thiết, cả ở cấp độ quốc gia lẫn cấp độ doanh nghiệp. Kinh doanh quốc tế hiện là một ngành học được giảng dạy trong hầu hết các trường có liên quan đến quản trị kinh doanh nói chung.
Trong đó môn học Quản trị Kinh doanh quốc tế nhằm nghiên cứu kỹ năng, môi trường kinh doanh quốc tế, từ đó hoạch định chiến lược kinh doanh phù hợp với từng giai đoạn phát triển của công ty tham gia các hoạt động kinh doanh quốc tế, cũng như thực hiện việc quản trị các hoạt động trong một đơn vị kinh doanh quốc tế. Trong bối cảnh đó, Giáo trình Cao học Quản trị Kinh doanh quốc tế được biên soạn nhằm đáp ứng nhu cầu học tập, trước hết của học viên ngành quản trị kinh doanh, ngành thương mại, du lịch nói chung, cũng như đáp ứng nhu cầu tham khảo của độc giả, giới doanh nhân, và của những người đang làm việc liên quan đến các hoạt động kinh doanh quốc tế. Giáo trình Cao học Quản trị Kinh doanh quốc tế được biên soạn trên cơ sở phát triển xa hơn những kiến thức đã được nghiên cứu tại môn học Quản trị Kinh doanh quốc tế bậc Đại học, bao gồm 2 phần chính: 10 chương, cuối mỗi chương có câu hỏi ôn tập và thảo luận, và có các điển cứu để người đọc thực hành, trao đổi và áp lực.
**1.1. KHÁI QUÁT VỀ KINH DOANH QUỐC TẾ**
Kinh doanh quốc tế bao gồm việc giao dịch kinh doanh giữa hai hay nhiều quốc gia, ví dụ việc giao dịch kinh doanh bao gồm việc mua nguyên liệu từ quốc gia này, vận chuyển đến một quốc gia khác để phục vụ quá trình sản xuất hoặc chế biến; sau đó, vận chuyển sản phẩm đến một quốc gia khác để bán; hay xây dựng một kế hoạch đầu tư tại nước ngoài để giảm chi phí lao động, hay vay tiền từ ngân hàng nước sở tại để tăng khả năng tài chính. Các quốc gia gia tham gia quá trình giao thương bao gồm các cá nhân, các công ty, các tập đoàn hoặc các chính phủ với nhau. Sự khác biệt kinh doanh quốc tế và kinh doanh nội địa là như thế nào? Kinh doanh nội địa chỉ là sự giao thương giới hạn trong biên giới của một nước mà thôi; trong khi đó, kinh doanh quốc tế vượt ra khỏi lãnh thổ một quốc gia. Kinh doanh quốc tế khác kinh doanh nội địa ở một số lý do như sau:
* Các quốc gia có thể sử dụng đơn vị tiền tệ khác nhau, điều đó bắt buộc ít nhất một quốc gia phải thay đổi việc sử dụng đơn vị tiền tệ của mình cho phù hợp quốc gia khác.
* Hệ thống pháp luật khác nhau giữa các quốc gia, điều đó bắt buộc một hay nhiều quốc gia phải thay đổi việc làm của họ sao cho phù hợp với luật địa phương. Đôi khi, sự thay đổi này có phù hợp, tạo ra vấn đề nan giải cho các nhà kinh doanh quốc tế.
* Văn hóa khác nhau giữa các quốc gia, điều đó bắt buộc mỗi quốc gia phải thay đổi tập quán cho phù hợp nhau.
* Tài nguyên sẵn có giữa các quốc gia là khác nhau. Một nước có tài nguyên thiên nhiên nhưng nghèo về kỹ năng lao động, trong khi nước khác thì chuyên môn hóa sản xuất, lực lượng lao động chuyên nghiệp nhưng thiếu nguồn tài nguyên thiên nhiên. Vì vậy, cách thức sản xuất sản phẩm và các loại sản phẩm khác nhau giữa các quốc gia.
1.2. CÁC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ
Trong lịch sử, các hoạt động kinh doanh quốc tế đầu tiên được biết đến là hình thức xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa. Tuy nhiên, trong thế giới thương mại quốc tế đa dạng hiện nay, nhiều hoạt động kinh doanh quốc tế khác trở nên phổ biến.
1.2.1. Xuất khẩu và nhập khẩu Xuất khẩu (Export) là việc bán sản phẩm làm từ một quốc gia để bán cho chính quốc gia đó, tùy dùng hay bán lại cho các quốc gia khác. Nhập khẩu (Import) là việc mua các sản phẩm được làm từ các quốc gia khác để tiêu dùng hay bán lại trong chính quốc gia nhập khẩu. Các hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu thường được chia làm hai nhóm. Một nhóm là các hoạt động thương mại sản phẩm hữu hình, như là quần áo, máy vi tính, nguyên vật liệu thô,… Các viên chức trong chính phủ Hoa Kỳ công bố rằng: hoạt động thương mại dạng này là mua bán hàng hóa xuất nhập khẩu; ở Vương quốc Anh thì gọi là mua bán hàng hóa vật chất hữu hình.
Nhóm các hoạt động thương mại hàng hóa khác trong ngành dịch vụ – còn được gọi là sản phẩm vô hình, chẳng hạn như là các hoạt động về ngân hàng, du lịch và kế toán… Tại Hoa Kỳ, dạng thương mại được gọi là xuất nhập khẩu dịch vụ; riêng tại Vương quốc Anh thì được gọi là mua bán hàng hóa vô hình. Xuất khẩu có thể rất quan trọng đối với nhiều công ty. Chẳng hạn, trong năm 2005, có đến 60% việc bán các máy bay thương mại của công ty Boeing là cho các khách hàng nước ngoài. Hoạt động này đã tạo ra 10.000 công ăn việc làm tại chính công ty Boeing và nhiều ngân hàng cũng ăn việc làm tại các nhà máy sản xuất ở các công ty liên kết hợp tác cung cấp linh kiện cho Boeing.