Để học sinh không sợ môn toán: Những 'hiến kế'đáng suy nghĩ

Diễn đàn 'Để học sinh không sợ môn toán' của Báo Thanh Niên trong tuần qua thu hút sự quan tâm, bàn luận, chia sẻ của rất nhiều bạn đọc gồm chuyên gia nghiên cứu, giáo viên trực tiếp đứng lớp, phụ huynh và học sinh.

Khó là do chương trình, sách giáo khoa

Bình luận dưới tên Vietroad, một bạn đọc (BĐ) cho biết: “Nhìn sách toán lớp 6 chương trình mới mà hoa cả mắt, mặc dù thời phổ thông tôi cũng từng là học sinh (HS) giỏi toán”. BĐ Vĩnh Khang cảm thán: “Nhìn sách toán 10 (mới) 2022 - 2023 hiện tại, giáo viên toán THPT như chúng tôi đây cũng phát sợ chứ đừng nói đến HS”. BĐ Thảo bức xúc: “Tại sao học phổ thông mà khó như vậy, kiến thức ở cấp THPT thì nay dồn xuống THCS, kiến thức nâng cao lẽ ra ở đại học thì nay đem xuống THPT. Chúng ta không giảm tải, giảm khối lượng kiến thức mà còn tăng lên, nhiều hơn, khó hơn, để làm gì?”.

BĐ Nguyễn Trung Dũng viết: “Từng là một HS khá môn toán nhưng khi dạy toán lớp 8 cho con gái mình phải nói thật là tôi thấy rất "hãi hùng". Chương trình cơ bản tôi không thấy có vấn đề gì nhưng phần bài tập rất rối rắm. Đáng ra đa phần bài tập chỉ dừng quanh chủ đề chính thì lại sa đà vào toán mẹo, là thứ toán mà GS Phùng Hồ Hải nói là chập nhiều bài toán lại với nhau, hằng đẳng thức nối với lấy nhân tử, lấy nhân tử lại nối với đảo dấu...”.

Toán học là “chìa khóa” thì hãy cho học sinh biết mở “ổ khóa nào”

BĐ bình luận dưới tên Minh Tri bày tỏ: “Toán khó do cách dạy và cách học. Toán học là môn học do con người đặt ra làm công cụ cho các ngành khoa học khác. Hãy xem lại cách dạy, giáo trình, chúng ta đang đào tạo thế hệ thợ làm toán. Ai cũng bảo toán học là chìa khóa của tri thức nhưng làm ơn hãy nói cho học trò biết trong từng bài giảng cái chìa khóa dùng để mở ổ khóa nào”.

Thầy Lê Tấn Thời, giáo viên Trường THCS Nguyễn Đăng Sơn (H.Chợ Mới, tỉnh An Giang), cho rằng tình yêu toán học sẽ đến với HS từ người thầy tạo nguồn cảm hứng trong tiết dạy sống động với phương pháp tiếp cận tinh thần đổi mới sáng tạo của thế giới phẳng, không nên chỉ tập trung vào những công thức khô khan. Theo thầy Thời, điều quan trọng với người thầy là làm thế nào giúp học trò mình hiểu được định lượng kiến thức ấy để vận dụng vào thực tế và toán học cũng không ngoại lệ. Mỗi HS sẽ tình cờ bắt gặp nhiều ý tưởng thú vị trong toán học qua nhiều nguồn tài liệu khác nhau hay qua sự dẫn dắt gợi mở của người thầy.

Tôi muốn các em tìm thấy bài toán ở trong đời sống của mình, chứ không phải trong phiếu bài tập tôi giao... Khuyến khích phản biện bằng các bài toán mở, có nhiều đáp án cũng là một cách chữa bệnh sợ toán của các em.

BĐ Nguyễn Đắc Đạt cho biết mình là “huấn luyện viên” môn toán từ hơn 10 năm nay và thấy rằng không có HS nào dở môn toán, muốn để HS không sợ toán thì “hãy để các em là diễn viên chính”. “Tôi luôn có một ý nghĩ rằng mỗi buổi dạy toán là một suất diễn của một vở kịch có kịch tính cao trào và kết thúc là niềm hạnh phúc vì tất cả “diễn viên” đã làm được một điều gì đó. Phụ huynh hay giáo viên hãy hạnh phúc khi nghe một em HS nói “con thích học môn toán quá”, chứ không phải là “con đã được 10 điểm môn toán””, BĐ Đạt chia sẻ.

Sợ toán do “người học chỉ học vì người dạy”?

BĐ 31103 bình luận: Dạy và học toán hiện nay nếu vì những cuộc thi thì đã không ổn ngay từ đầu. Hình như cách dạy và học toán hiện nay chỉ giải quyết phần ngọn là làm sao cho HS đạt điểm cao nhất trong các kỳ thi và kiểm tra, trong khi học toán thì cần phải hiểu. Thay vì phải học hiểu thì các em buộc phải luyện trí nhớ nên rất mệt mỏi. Tiếp cận môn toán bằng con đường này các em sẽ không còn được thấy vẻ đẹp của toán học, các em chỉ thấy áp lực… Cuối cùng, người học học vì người dạy chứ không phải học cho bản thân mình.

Trong khi đó, thầy Lê Văn Vinh, giáo viên Trường THPT TX.Phước Long (Bình Phước), cho rằng HS thấy môn toán khó là do hổng kiến thức từ lớp dưới. Chẳng hạn, HS không giải được phương trình bậc nhất, hệ bất phương trình bậc nhất… thì làm sao tiếp tục học được. Vậy, toán học khó là do bạn. “Môn nào cũng có cái khó, nhưng để trở thành một HS trung bình thì không có môn nào khó cả”, thầy Vinh khẳng định trong bài viết của mình gửi tới diễn đàn.

Các em phải tìm thấy bài toán trong đời sống của mình

PGS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học giáo dục VN, người từng là giảng viên Khoa Toán, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, gửi tới diễn đàn hai bài với rất nhiều tâm huyết về giải pháp, dẫn chứng bằng các bài toán cụ thể làm thế nào để HS không sợ toán, không khó để giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của toán học.

Về cách dạy môn học này, PGS Thơ cho rằng thật tiếc khi cách học mà các em được rèn là do thói quen: giao đọc tài liệu gì, giao bài gì thì cố gắng để hoàn thành, không tự mình khám phá, đọc thêm tài liệu khác, đặc biệt là các em không tra cứu, không liên hệ với thực tế trong đời sống, trong nghệ thuật, trong khoa học kỹ thuật.

Sợ toán chủ yếu xuất phát từ việc không hiểu bài

Em nghĩ vấn đề sợ học toán của HS hiện nay chủ yếu xuất phát từ việc không hiểu bài. Kiến thức của môn toán liên kết với nhau qua từng năm. Em đã từng là một người sợ học môn toán vì ngày trước chương trình em học khá nặng, bài vở chất chồng lên nhau, chưa kịp hiểu bài này đã phải học bài khác với lượng kiến thức và bài tập khá nhiều. Nhưng điều đó đã thay đổi. Giữa lớp 8, em đã ngồi học và tổng hợp lại tất cả những công thức, quy luật toán từ đầu năm cấp 2 vì nhận ra vấn đề lớn nhất là do những kiến thức cũ em không nhớ nên không học kiến thức mới được. Em cũng đã chăm chỉ làm bài tập hơn vì một khi đã hiểu bài rồi thì đặt bút xuống là làm được. Đối với những bài toán khó, em sẽ tham khảo cách giải trên mạng, nhưng tốt nhất là vẫn nên hỏi thầy cô hoặc những người giỏi toán hơn. Không có vấn đề nào là không thể giải quyết được nếu ta thực sự quyết tâm thay đổi và dành nhiều thời gian cố gắng cho nó.

Học toán cũng là một cách để ta tư duy và trau dồi nghị lực, giúp ích cho cuộc sống ta sau này, học cách tư duy, phân tích vấn đề trong cuộc sống.

“Tôi muốn các em tìm thấy bài toán ở trong đời sống của mình, chứ không phải trong phiếu bài tập tôi giao”, PGS Thơ chia sẻ và đề nghị chúng ta nên đưa vào trong bài học những tình huống có chứa bài toán mở, có nhiều đáp án để giải quyết. Các em chọn đáp án nào sẽ thể hiện sự hiểu biết và kỹ năng áp dụng của các em. Trong thực nghiệm, các em HS rất hứng thú với những bài toán như vậy. Các em học chưa tốt thoát ly được tâm lý nghe ngóng đáp án từ bạn giỏi hơn. Em nào cũng có đáp án của mình. Khi trao đổi, thảo luận, các em tìm thấy điểm hợp lý, sự chặt chẽ trong các đáp án khác, từ đó tìm được phương án tối ưu. “Khuyến khích phản biện bằng các bài toán mở, có nhiều đáp án cũng là một cách chữa bệnh sợ toán của các em”, PGS Thơ khẳng định.

Theo PGS Thơ, thực tế các bài học toán ở nhà trường hiện nay đã không đưa được nhiều thông tin biểu lộ cái hay, cái đẹp. Việc học toán nhằm tới “thi”, tập trung vào giải toán có thể tăng kỹ năng và sự chịu áp lực của các em, nhưng có thể làm mất đi niềm tin vào toán học, vào những ứng dụng tuyệt vời của toán học trong công việc và trong cuộc sống, khiến các em học toán mà sợ toán. “Tôi cho rằng, đây là điều mà GS Ngô Bảo Châu đã nhắc tới “sợ toán là thiệt thòi rất lớn trong cuộc đời””, PGS Thơ nói.
 

Theo Tuệ Nguyễn
Thanh niên